Από όλα τα μέσα έκφρασης, η φωτογραφία είναι το μόνο που ακινητοποιεί μια συγκεκριμένη στιγμή στο χρόνο. Την καθιστά αθάνατη. Μυθική. Εξωπραγματική. Γράφει ο Σωτήρης Μήλιος
Τα πάντα από αυτή μπορούν να αλλάξουν στο διηνεκές του χρόνου. Οι άνθρωποι. Οι ζωές τους. Οι χαρακτήρες τους. Τα συναισθήματα τους. Το κάδρο. Το μόνο που δεν μπορεί να αλλάξει ποτέ είναι η ίδια η φωτογραφία.
Κάθε φορά που την βλέπω -κάθε χρόνο τέτοια μέρα- κάτι με συνταράσσει, κάτι με αναστατώνει. Είναι κάτι που με καθιστά απροσδιόριστα νευρικό, ανήσυχο, μου προκαλεί μία ταραχή.
Είναι ένα ιερό κλικ, ίσως το μεγαλύτερο στην ιστορία του ΠΑΟΚ. Ένα ιστορικό κειμήλιο, μια παρακαταθήκη, μία κληρονομία, η μία εικόνα που αντικαθιστά τις χίλιες λέξεις που θα χρειαζόταν κανείς για να περιγράψει τον Δικέφαλο.
Η ελληνική κοινωνία ψάχνει ακόμα να βρει τον βηματισμό της ανάμεσα στην Δικτατορία και την Μεταπολίτευση, με το ένα πόδι πατάει στο χθες και με το άλλο ακροβατεί στο αύριο. Ο ΠΑΟΚ μετά από 4 συνεχόμενους τελικούς Κυπέλλου (από το 1970 ως το 1974) αγγίζει το ακατόρθωτο. Αυτό που νιώθει πως δεν του επιτρέπουν με κάθε τρόπο να πάρει: το πρώτο του πρωτάθλημα.
Μία ημέρα νωρίτερα η ελληνική κοινωνία μουδιάζει ακόμα περισσότερο στο άκουσμα του θανάτου του Αλέξανδρου Παναγούλη σε ένα τροχαίο ατύχημα με πολλές σκιές. Οι συνθήκες είναι αμήχανες, υπάρχει μία μόνιμη κοινωνική ένταση. Μέχρι που το καζάνι της χύτρας εκτινάσσεται.
Μπουμ!
Το απόγευμα της 2ας Μαΐου του 1976, ο Νέτο Γκουερίνο με κοντινή προβολή στο 89ο λεπτό κάνει το 1-0 στο ντέρμπι τίτλου με την ΑΕΚ και φέρνει στην Τούμπα τον… απαγορευμένο καρπό.
Εκείνο το κλικ με τον Νέτο πάνω στα κάγκελα, αγέρωχο με το 11 στην πλάτη είχε πάνω του κάτι το μαγικό, το ανεπανάληπτο.
Μία ιερή στιγμή, που απαθανατίστηκε σημειολογικά μπροστά από την Θύρα 4, στην οποία μπορεί να δει κανείς τα πρόσωπα όλων αυτών που έχτισαν από τα μπετά αυτό το γήπεδο. Στα πρόσωπα τους διακρίνεις την υπερηφάνεια, την έκσταση, την αγαλλίαση, την υπέρβαση.
Βλέπεις πρόσωπα ζαρωμένα από την κακουχία, από την προσμονή, από την καρτερία.
Βλέπεις φάτσες που περίμεναν μια ζωή αυτό το γκολ, βλέπεις ψυχές λυτρωμένες.
Βλέπεις το «γαμώτο» ετών.
Βλέπεις την έκπληξη, την έξαρση, την έκρηξη από την δικαίωση μιας συνειδητής επιλογής ζωής, που σήμανε ένα ανηφορικό μονοπάτι γεμάτο αδικία και ανισότητα.
Μία φωτογραφία που κουβαλά μέσα της τόνους μαγκιάς κι ένα αίσθημα παραβατικότητας συνάμα.Ο μαλλιάς, ο «τεντιμπόυς» με το 11 που βάζει ένα απαγορευμένο (για το κατεστημένο) γκολ και το πανηγυρίζει αντιεξουσιαστικά στα κάγκελα και ο χωροφύλακας με το πηλήκιο, ο οποίος τρέχει πανικόβλητος με τα χέρια απλωμένα να τον «συλλάβει» (ή μήπως να πανηγυρίσει;), να τον επαναφέρει στην τάξη, να του σβήσει την χαρά.
Αλήθεια, τι ζητούν τόσοι χωροφύλακες στο γήπεδο; Γιατί τρέχουν άρον – άρον να κατεβάσουν τον Βραζιλιάνο βίαια από το κάγκελο; Ήταν ένας πανηγυρισμός… αντιστασιακός; Θεωρήθηκε υποκινητής μιας λαϊκής εξέγερσης; Υπήρχε εντολή ως προς τα όργανα της τάξης να κατευνάσουν κάθε σπίθα, κάθε συναισθηματική έξαρση; Ήταν επειδή το έπαιρνε ο ΠΑΟΚ; Ήταν επειδή… απλά έπρεπε να συνεχιστεί το παιχνίδι;
Μήπως, το έκαναν επειδή ενδόμυχα ήθελαν να μοιραστούν την χαρά μαζί του, να τον αγγίξουν, να μείνουν στην σφαίρα της αθανασίας μαζί του; Σε κάποια πρόσωπα ενστόλων διακρίνει κανείς ένα μειλίχιο χαμόγελο, σε κάποια άλλα την αυστηρότητα της εποχής, του καθήκοντας, του δέοντος.
Κι έπειτα, ένας Νέτο σχεδόν ημιλιπόθυμος από την ένταση και το μεγαλείο της στιγμής, να τρεκλίζει επιστρέφοντας στον αγωνιστικό χώρο στην αγκαλιά του Άγγελου Αναστασιάδη και ένστολων ανδρών της χωροφυλακής.
Στιγμές από μία άλλη Ελλάδα, παλιά, ξεχασμένη, ασπρόμαυρη ή κιτρινισμένη. Κι όμως μιλάμε “μόλις” για 44 χρόνια πίσω.
Τα πάντα άλλαξαν στο διηνεκές του χρόνου. Οι άνθρωποι. Οι ζωές τους. Οι χαρακτήρες τους. Τα συναισθήματα τους. Το κάδρο. Το μόνο που δεν άλλαξε ποτέ ήταν η ίδια η φωτογραφία. Κι αυτό που απεικονίζει είναι ολόκληρη η ιστορία του ΠΑΟΚ, μια ουτοπία, μια διαρκής ανταρσία που δεν ολοκληρώνεται ποτέ…
