Τα 80α του γενέθλια γιορτάζει σήμερα (29/07) ο Μιρτσέα Λουτσέσκου, μια από τις εμβληματικότερες μορφές του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου και νυν προπονητής της εθνικής Ρουμανίας. Στη γενέτειρά του, τα αφιερώματα για τον πολυνίκη τεχνικό είναι πολυάριθμα, τιμώντας έναν άνθρωπο που έχει συνδέσει το όνομά του με την επιτυχία.
Ο γιος του και προπονητής του ΠΑΟΚ, Ραζβάν Λουτσέσκου μίλησε με συγκίνηση στον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε στην πορεία του, ακολουθώντας τον από κοντά σε πολλές από τις ομάδες που εργάστηκε.
Αναλυτικά όσα είπε:
Ραζβάν, ποιο μήνυμα μεταφέρεις στον Μιρτσέα Λουτσέσκου τώρα στα 80α του γενέθλια;
Το μόνο που έχω να πω, είναι να χαίρεται για όλα όσα έχει καταφέρει σε αυτή τη ζωή. Έχει φτάσει τα 80 του χρόνια και εξακολουθεί να αποτελεί παράδειγμα για όλους τους ανθρώπους, ειδικά για τους νέους, μέσα από τη μεγάλη του επιθυμία να βρίσκεται σε πλήρη δράση, σε πλήρη δραστηριότητα. Να ζει τη ζωή του. Να τη ζήσει έντονα. Άλλοι, στα 80 τους χρόνια, έχουν από καιρό εγκαταλείψει τη δράση.
Πώς τον βλέπεις να εξακολουθεί να προπονεί σε αυτή την ηλικία; Δεν υπάρχει άλλος σαν αυτόν στον κόσμο.
Έχει τεράστιο κίνητρο να βρίσκεται στη δίνη της μάχης. Το πρόβλημά του ήταν πριν προπονήσει πρόσφατα, όταν δεν είχε ομάδα. Δεν ήταν ο εαυτός του, ένιωθα ότι είχε εξαντληθεί λίγο.
Και τώρα;
Τον βλέπω ξανά γεμάτο πάθος, ενέργεια, δύναμη, επιθυμία για μετάδοση, επιθυμία για αγώνα. Και μετά, γνωρίζοντάς τον πολύ καλά, μπορώ μόνο να είμαι ικανοποιημένος, επειδή νιώθει χαρούμενος. Τον έχω δει στους τελευταίους αγώνες, στην εικόνα, φαίνεται αναζωογονημένος. Έχει πολύ κοφτερό μυαλό, έχει πολύ υψηλό κίνητρο να συνεχίσει να εκπαιδεύει παίκτες, νέους παίκτες. Το πρόβλημα είναι όντας στην εθνική ομάδα, δεν έχει μόνιμο έλεγχο πάνω στους παίκτες. Δεν είναι μαζί τους κάθε μέρα και, από τη μία δράση στην άλλη, μπορούν να συμβούν αλλαγές, κάθε είδους καταστάσεις, συγκυρίες, οι παίκτες που είχε στο πρώτο μέρος έχουν σταδιακά εγκαταλείψει τις ομάδες του συλλόγου τους ή τραυματίστηκαν και έχουν έρθει άλλοι. Δεν υπάρχει κανένας έλεγχος που θα είχε σε μια ομάδα συλλόγου και δεν υπάρχει η δυνατότητα να εκπαιδεύσει τους παίκτες του όπως είχε συνηθίσει στους συλλόγους του. Ο πατέρας μου πρώτα απ’ όλα, είναι εκπαιδευτικός. Όταν λέω εκπαιδευτικός, εννοώ και αρχές ζωής, εκπαίδευση ζωής, αλλά κυρίως ποδοσφαιρική εκπαίδευση. Δεν εκπαιδεύει απλά τον παίκτη, τον διδάσκει.
Πιστεύεις ότι ήταν καλή απόφαση να επιστρέψεις στην εθνική ομάδα;
Αφού νιώθει καλά, ήταν μια πολύ καλή απόφαση. Το 2010, μου είπε κάτι που με ενόχλησε και με ενοχλεί ακόμα: «Θα ήθελα να πεθάνω στο γήπεδο, όπως ο Τζοκ Στάιν». Ακόμα δεν ξέρω αν ήταν μεταφορά ή αν αυτό θέλει πραγματικά, αγαπάει τόσο πολύ το ποδόσφαιρο που άνθρωποι που είναι σε δράση, πολύ δραστήριοι, προπονημένοι με αυτή την αδρεναλίνη, το νιώθουν πραγματικά. Δεν βλέπουν τον εαυτό τους στο σπίτι, σε ένα ήσυχο μέρος, να εξαρτάται από τους άλλους. Πιθανώς κάπως έτσι νιώθει και σκέφτεται. Αλλά, σίγουρα, θέλει να είναι προπονητής για άλλα δέκα χρόνια! Είμαι πεπεισμένος γι’ αυτό. Τελικά, το μυαλό είναι που μετράει, και έχει πολύ κοφτερό μυαλό.
Πόσο αγαπάει το ποδόσφαιρο ο Μιρτσέα Λουτσέσκου;
Δεν μπορεί να μετρηθεί. Είναι ένα τεράστιο πάθος. Έζησε από παιδί με το ποδόσφαιρο, μέσα από το ποδόσφαιρο, και έφτασε σε αυτή την ηλικία για να ζήσει με τον ίδιο τρόπο, με και μέσα από το ποδόσφαιρο. Μια ολόκληρη ζωή που τελικά τον έκανε νικητή, έναν ευτυχισμένο άνθρωπο. Γιατί είμαι πεπεισμένος ότι, πέρα από όλες τις δυσάρεστες καταστάσεις, όλες τις απογοητεύσεις που προκύπτουν στη ζωή ενός παίκτη, στη ζωή ενός προπονητή, υπάρχει αυτό το συναίσθημα, όχι της στιγμιαίας ευτυχίας, του χορού στο τραπέζι ή του σηκώματος των χεριών ψηλά, υπάρχει αυτό το συναίσθημα βαθιάς ευτυχίας, μέσα στον άνθρωπο, εκεί, στην ψυχή. Της ικανοποίησης για όσα έχεις πετύχει στη ζωή. Από εκεί που ξεκίνησες, τις εντελώς περίπλοκες, δύσκολες συνθήκες, και κατέληξες να πετύχεις όσα έχεις πετύχει. Ο πατέρας μου είναι ένας Ρουμάνος που έχει κερδίσει τόσα πολλά και, κατά κάποιο τρόπο, είναι μοναδικός σε αυτόν τον κόσμο του ποδοσφαίρου. Είναι 80 ετών και εξακολουθεί να προπονεί. Δεν ξέρω πόσοι άλλοι έχουν πετύχει τέτοιες επιδόσεις στη ζωή τους.
Τον έχεις δει από την αρχή της καριέρας του, πριν από 40 και πλέον χρόνια. Πώς ήταν τότε και πώς είναι τώρα;
Δεν έχει αλλάξει. Εντάξει, ίσως έχει αλλάξει κάποιες από τις ιδέες του, αλλά γενικά όχι. Η φιλοσοφία του είναι η ίδια, ο τρόπος που μεταφέρει τις ιδέες του στους άλλους είναι ο ίδιος, το κίνητρο είναι το ίδιο, η επιθυμία να δουλέψει για το ποδόσφαιρο, να προετοιμάσει τη δουλειά του, την προπόνησή του, τα παιχνίδια του, τις αναλύσεις του. Αυτό το κίνητρο έχει παραμείνει άθικτο. Η ικανότητά του να αναλύει σε βάθος. Δεν βλέπω καμία απολύτως διαφορά.
Τι έμαθες από αυτόν;
Πρώτα απ ‘όλα, περισσότερο από το γεγονός ότι έμαθα κάτι από αυτόν, μου μετέδωσε αυτό το πάθος για το ποδόσφαιρο. Ναι, πρέπει να υπάρχει κάτι μέσα σε όλους, μια ώθηση προς κάτι. Αλλά είναι σαφές ότι αυτός μου… εμφύτευσε αυτό το πάθος, παίρνοντάς με μαζί του στην προπόνηση, παίζοντας μαζί μου στο σπίτι. Μεγαλώνοντας σιγά σιγά, ήμουν κοντά του, είδα πώς παρακινούσε τον εαυτό του, πώς προετοιμαζόταν για τους αγώνες του, την προπόνησή του, τη σοβαρότητά του στη δουλειά του, στην προετοιμασία για πολύπλοκες καταστάσεις, την προσοχή του στη λεπτομέρεια. Να τι έμαθα από αυτόν!
Πώς τον έβλεπες όταν ήσουν μικρός;
Τον έβλεπα σαν τον πατέρα μου. Όπως βλέπεις εσύ τον πατέρα σου. Τον καλύτερο, τον πιο όμορφο, τον άντρα που ένιωθα προστατευμένος.
Ήταν ένας ανεκτικός πατέρας; Ήταν ένας σκληρός πατέρας; Σε μάλωνε, σε επαίνουσε;
Σε καμία περίπτωση δεν ήταν σκληρός, αλλά ήταν ένας πατέρας που σεβόμουν. Τώρα, είναι αλήθεια, η προσωπικότητα του παιδιού έχει επίσης σημασία, νομίζω ότι ήμουν ένα αρκετά ήρεμο παιδί. Όπως κάθε παιδί, με τις σκανδαλιές του, αλλά γενικά ήμουν ήρεμος και υπάκουος. Δεν υπήρχε λόγος να είναι σκληρός. Όταν έλεγε κάτι, το σεβόμουν απόλυτα. Μου ζητούσε να είμαι σπίτι σε μια ώρα, ήμουν εκείνη την ώρα, μετά πήγαινα, δεν διαπραγματευόμουν. Στο σχολείο, η μητέρα μου ήταν αυτή που με φρόντιζε συνέχεια, αλλά σε συγκεκριμένες στιγμές, πολύ σημαντικές, κρίσιμες, ο πατέρας μου αναμειγνυόταν.
Μπορείς να δώσεις ένα παράδειγμα;
Στην 8η τάξη, είχαμε επιστρέψει από τη Χουνεντοάρα. Εκείνο το καλοκαίρι, όταν ξεκίνησα την 8η τάξη, μετά από πέντε χρόνια στη Χουνεντοάρα, ήταν η χρονιά του δημοτικού, μια λεπτή χρονιά για μένα, τα πράγματα δεν πήγαν και πολύ καλά στο πρώτο τρίμηνο, δεν διάβαζα πολύ προσεκτικά, ήμουν αρκετά επιφανειακός, έκανα ακόμα ανοησίες στην τάξη, επιστρέφοντας μετά από πέντε χρόνια στην ίδια τάξη όπου είχα ξεκινήσει το σχολείο ως παιδί, πιθανώς προσπαθώντας να ξεχωρίσω. Έβαλα το ξυπνητήρι να χτυπήσει στην τάξη, μίλησα λίγο ακόμα, ολοκλήρωσα μερικούς χρησμούς, ήταν η μόδα για τους χρησμούς, ήμουν κάπως παγιδευμένος ή άφησα τον εαυτό μου να παγιδευτεί, επίσης σε αυτή την ιδέα. Από εκεί, συνέπειες, βαθμοί, η μητέρα μου κλήθηκε στο σχολείο. Κάποια στιγμή, ο πατέρας μου επέστρεψε μετά από έναν αγώνα, νομίζω ότι ήταν μετά τον αγώνα με την Ιταλία, και είχαμε μια συζήτηση. Μπήκε στο δωμάτιό μου, έκανε μια βόλτα στο γραφείο, εγώ ήμουν στο γραφείο μου. Δεν ήταν θυμωμένος, δεν φώναξε, δεν με απείλησε, αλλά μου έκανε μια δεκάλεπτη ομιλία που με εντυπωσίασε. Με έκανε να σκεφτώ πολύ προσεκτικά τι πρέπει να κάνω στη ζωή, τη σοβαρότητα με την οποία πρέπει να βλέπω τα πράγματα και το γεγονός ότι έχω ευθύνη, επειδή τον εκπροσωπώ κι αυτόν. Αυτό είναι όλο.
Θυμάσαι καμία ιστορία;
Ήμουν μικρός, μικρότερος, περίπου έξι χρονών, μόλις είχαμε μετακομίσει στο Ştirbei Vodă. Παίζοντας με μερικά παιδιά, δεν θυμάμαι αν ήταν τα γενέθλιά μου, άνοιξα τρύπες στον τοίχο αμέσως μετά το βάψιμο. Η μητέρα μου και η γιαγιά μου το είδαν, προσπάθησαν να με προστατεύσουν, κατάλαβε, με έπιασε, με πήρε, μπήκα στο δωμάτιό μου μαζί του, έκλεισε την πόρτα, δεν άφησε τη μητέρα μου και τη γιαγιά μου να μπουν.
Σε μάλωσε;
Μου έκανε μια ομιλία, παρόλο που ήμουν έξι χρονών, μου εξήγησε πόσο δύσκολο ήταν γι’ αυτόν και από τι φτώχεια προερχόταν στη ζωή, πόσο δύσκολο ήταν γι’ αυτόν να δουλέψει, να κερδίσει κάποια χρήματα, να μπορέσει να ζήσει εκεί, την προσπάθεια που κατέβαλε για να έχει καλές συνθήκες. Και ότι δεν μπορώ να κοροϊδέψω τη δουλειά, τα χρήματα, ότι πρέπει να φροντίσω. Η μητέρα μου και η γιαγιά μου ήταν έξω, απελπισμένες, χτυπούσαν την πόρτα, φοβόντουσαν ότι κάποιος μπορεί να μου έκανε κάτι, αλλά δεν υπήρχε καμία συζήτηση για κάτι επιθετικό ή ουρλιαχτό. Για μια τέλεια ηρεμία, πολύ εύστοχη. Αυτές ήταν πιο σημαντικές στιγμές, τις οποίες θυμόμουν πολύ καλά. Κατά τα άλλα, δεν υπήρχε λόγος να είναι σκληρός. Δεν ξέρω καν αν θα μπορούσε να ήταν σκληρός μαζί μου. Αλλά τον σεβόμουν και όταν μου έλεγε κάτι.
Τον ακολουθούσες παντού, σε αγώνες, σε τουρνουά;
Όταν ήμουν στη Χουνεντοάρα, αφότου έγινε προπονητής, πήγαινα σχεδόν σε κάθε εκτός έδρας παιχνίδι. Για τα εντός έδρας παιχνίδια εννοείται ήμουν εκεί. Σε τρεισήμισι χρόνια προπονητικής στην Κορβινούλ, δεν ξέρω αν έχασα 3-4 εκτός έδρας παιχνίδια.
Ήσουν συνέχεια στα αποδυτήρια;
Σίγουρα. Καθόμουν μαζί τους στα αποδυτήρια, αλλά όχι στις συναντήσεις της ομάδας, δεν θυμάμαι να ήμουν στις συναντήσεις. Ένιωσα την ατμόσφαιρα των αποδυτηρίων, της ομάδας, πριν από τον αγώνα, μετά τον αγώνα, με χαρά, λύπη, θυμό, νεύρα. Είδα όμορφες στιγμές και στιγμές έντασης. Τις βίωσα όλες.
Σε ενθάρρυνε να παίξεις ποδόσφαιρο; Ερχόταν στους αγώνες σου;
Δεν με ενθάρρυνε να παίξω ποδόσφαιρο. Με έσπρωξε προς το τένις εκείνη την εποχή. Μου είπε ότι θα ήταν πολύ δύσκολο για μένα στο ποδόσφαιρο, δεν ήθελε να υποφέρω, επειδή θα ήταν δύσκολο για τον κόσμο να με δεχτεί, θα με συνέκριναν από την αρχή με όλη του την καριέρα, με όλα όσα έκανε.
Σου έδωσε συμβουλές;
Όχι. Και δεν ερχόταν πολύ συχνά στους αγώνες. Ούτε είχε χρόνο. Σκεφτείτε το, ακόμα και με τα παιδιά και τους εφήβους, παίζαμε τις Κυριακές το πρωί, συνήθως ήταν εκεί πριν από τον αγώνα τις Κυριακές ή εκτός έδρας. Ερχόταν σε έναν, δύο, τρεις, δέκα αγώνες, δεν ξέρω, κατά τη διάρκεια αυτής της μακράς περιόδου της εφηβείας. Όχι, γενικά δεν ερχόταν και τα πήγε πολύ καλά. Δεν μου άρεσε καν που ερχόταν.
Υπήρξε πίεση;
Πιθανώς λόγω του ονόματος, για να μην πει κανείς τίποτα, ότι ερχόταν να με βοηθήσει. Ακόμα και τώρα δεν μου αρέσει που έρχονται οι άνθρωποι πίσω μου λόγω του ονόματος του πατέρα μου. Αν έρθουν, έρχονται, αυτή είναι η δουλειά τους, εγώ δεν λέω τίποτα. Αυτός είναι το αντίθετο. Του αρέσει να είμαστε όλοι μαζί όταν έχει αγώνες, να τον κυνηγάμε, να είμαστε στο γήπεδο. Από αυτή την άποψη, είμαστε εντελώς διαφορετικοί. Θέλω να είμαι μόνος, ήσυχος, να μην ξέρω ότι έχω τη φροντίδα ή την ευθύνη κάποιου που είναι στις κερκίδες, ότι υποφέρει για μένα εκείνες τις στιγμές. Μου αρέσει να ξέρω ότι όταν φεύγω από το γήπεδο πηγαίνω σπίτι, στην ησυχία μου. Κάπου, αν το καλοσκεφτείς, είναι λογικό. Επειδή ήταν σε μια οικογένεια με πέντε αδέρφια, τέσσερα αδέρφια και μια αδερφή, ήταν πολλά, μεγάλωσε έτσι, ενώ εγώ μεγάλωσα μόνος.
Ήθελες να γίνεις προπονητής για να γίνεις σαν τον Μιρτσέα Λουτσέσκου; Σου άρεσε αυτή η ιδέα;
Ποτέ δεν θέλησα να συγκρίνω τον εαυτό μου μαζί του ή να πετύχω κάτι που πέτυχε εκείνος. Όχι, όχι. Ήταν απλώς το πάθος μου. Το μόνο που ήθελα, ήθελα να κάνω όνομα στο ποδόσφαιρο. Επιτρέψτε μου να σας πω κάτι. Το 2002, ήμουν έτοιμος να υπογράψω με την Άστρα, ως παίκτης, και ο κ. Κόπος μου πρότεινε να πάω στη Ραπίντ, αντιπρόεδρος. Αυτός ήταν πρόεδρος, εγώ ήμουν αντιπρόεδρος, ο οποίος τότε ήταν ένα είδος αθλητικού διευθυντή, αυτή ήταν η ευθύνη μου. Είπα εντάξει, τι πρέπει να κάνω; Να συνεχίσω στο ποδόσφαιρο; Είμαι 32 ετών, θα τα καταφέρω στην εθνική ομάδα; Όχι. Θα τα καταφέρω στο εξωτερικό; Όχι. Θα απολαύσω τους αγώνες. Πολύ καλά, αλλά μετά από αυτό; Καλύτερα να προετοιμάσω το μέλλον μου. Τότε είπα ότι θα τα παρατήσω και θα πάω προς αυτή την κατεύθυνση, θα δω πώς θα νιώσω, αν μπορώ να το διαχειριστώ, αν μου αρέσει. Το έκανα με μεγάλη ευθύνη. Κέρδισα ακόμη και το πρωτάθλημα τότε. Αλλά συνειδητοποίησα ότι δεν είμαι άνθρωπος που κάθεται σε ένα γραφείο. Μου άρεσε πολύ να είμαι στο γήπεδο, να είμαι κοντά στην ομάδα.
Δεν ήταν αυτό ένα συναίσθημα που σου μετέφερε ο Μιρτσέα Λουτσέσκου;
Πιθανότατα ένιωσα… κάπου, κάτι που έλαβα από τον πατέρα μου, αυτή την επιθυμία να είμαι ανάμεσα στους παίκτες, να μεταδίδω, να έχω τον έλεγχο της ομάδας, να εκπαιδεύω, να εκπαιδεύω την ομάδα στο ποδόσφαιρο. Έτσι, στο τέλος της χρονιάς, πήρα την απόφαση να παραιτηθώ από τη θέση του αντιπροέδρου και αποφάσισα να προσπαθήσω ως προπονητής. Αλλά δεν ήταν επειδή ήθελα να γίνω σαν αυτόν, προπονητής. Δεν έχει καμία σχέση με αυτό. Απλώς, αυτός ήταν ο δρόμος μου.
Σου έδωσε κάποια συμβουλή στην αρχή της καριέρας σου;
Δεν θυμάμαι να μου δίνει πολλές συμβουλές. Κάπως φυσιολογικές συμβουλές, που δίνει ο καθένας, οποιοσδήποτε έμπειρος προπονητής, σε κάποιον που ξεκινάει ένα επάγγελμα, αλλά νομίζω ότι σε όλη του τη ζωή μου έστελνε συμβουλές και μηνύματα, ασυνείδητα ή συνειδητά. Κατά κάποιο τρόπο, ήμουν προετοιμασμένος για αυτό το επάγγελμα επειδή ήμουν μαζί του, τον έβλεπα, βίωνα τις στιγμές χαράς, θυμού, τις δύσκολες, πολύ δύσκολες στιγμές, διαχειριζόμενος αυτές τις στιγμές. Αυτός, τις περισσότερες φορές, μιλούσε στο σπίτι…
Ας περάσουμε στη μεγάλη σας αναμέτρηση. Πώς ήταν εκείνος ο αγώνας Σαχτάρ – Ραπίντ 0-1, το φθινόπωρο του 2005, στο Κύπελλο UEFA; Τι σήμαινε να παίξεις εναντίον του και να τον νικήσεις; Ποια συναισθήματα ένιωσες όταν σε φίλησε μετά τον αγώνα;
Είναι μια υπερβολικά περίπλοκη κατάσταση. Καταρχάς, δεν είναι μόνο ο αγώνας αυτός καθαυτός, είναι όλα όσα συνέβησαν. Η κλήρωση, το γεγονός ότι ήμουν μαζί του, οι άλλες ομάδες ήταν η Στουτγάρδη με τον Τζιοβάνι Τραπατόνι, η Ρεν με τον Λάσλο Μπολόνι, υπήρχε και ο ΠΑΟΚ, κοιτάξτε, δείτε πώς είναι η ζωή! Υπήρξε ένα διάλειμμα για την εθνική ομάδα, παίξαμε έναν αγώνα πρωταθλήματος την Κυριακή, αφού είχαμε κερδίσει τη Ρεν εντός έδρας με 2-0.
Τι νομίζεις ότι ένιωσε μετά την ήττα του από εσένα;
Δεν ήταν μια ευχάριστη στιγμή, επειδή ερχόταν μετά την ήττα από τη Ντιναμό Κιέβου, όταν ήμουν εκεί είχαν χάσει με 0-1 εντός έδρας, μετά από αυτήν την αποτυχία μαζί μας. Είχε επίσης συζητήσει με τον πρόεδρό του (όχι τον Ρινάτ Αχμέτοφ), έπρεπε να κερδίσει επειδή έπαιζαν στο Κύπελλο UEFA προερχόμενοι από τα πλέι οφ του Champions League, όπου είχαν αντιμετωπίσει την Ίντερ στα πλέι οφ (0-2, 1-1) και, αντί να μπουν στο πρωτάθλημα, κατέληξαν στο Κύπελλο UEFA. Δεν ήταν μια εύκολη στιγμή για αυτόν. Δεν μιλήσαμε για ένα μήνα, μέχρι τα Χριστούγεννα!
Ένα τελευταίο μήνυμα, μια ευχή για την 80ή επέτειο;
Λίγα λόγια μόνο. Είμαι ευγνώμων που είναι ο πατέρας μου.
